„Tosia” i „Marynarz” stanęli w kolejce do pocztowego okienka. Mieli przy sobie dziewięć niewielkich paczek, które zaadresowane były do najwyższych niemieckich oficjeli mieszkających w Warszawie. Zarówno pracownicy poczty, jak i adresaci przesyłek, nie wiedzieli, że w niepozornych pudełkach drogich cygar kryje się coś więcej.
3 marca 1943 roku Antonina Mijal ps. „Tosia” oraz porucznik Mieczysław Uniejewski, ps. „Marynarz” z Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej udali się na Pocztę Główną mieszczącą się przy pl. Napoleona. Tam nadali dziewięć przesyłek, które były zaadresowane do kluczowych niemieckich osobistości mieszkających w dystrykcie warszawskim. W przesyłkach znajdowały się, sprytnie ukryte w opakowaniach po drogich cygarach, bomby zegarowe.
Antonina Mijal, ps.„Tosia”
Urodzona 17 stycznia 1915 w Warszawie, zmarła 9 marca 1986 roku w Warszawie. Polska lekarka i działaczka społeczna. Żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, dama orderów Virtuti Militari, Krzyża Walecznych i Złotego Krzyża Zasługi z Mieczami. Córka Tomasza Mijala (brat Kazimierza Mijala) i Bronisławy z d. Wojtczak. Pierwsza żona Władysława Bartoszewskiego.
W wieku 18 lat rozpoczęła pracę jako świetliczanka w „Domu Dziewcząt” na warszawskim Kole. Od 1934 roku aktywna w strukturach Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Była m.in. kierowniczką Ośrodka Pracy dla uczestniczek PWK, działającego przy ul. Okopowej w Warszawie. W 1937 roku ukończyła wyższy kurs instruktorski.
Podczas oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku pełniła funkcję sanitariuszki. W listopadzie tego samego roku, dzięki znajomości z dr Zofią Franio ps. „Doktór”, dołączyła do konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. Na początku pracowała jako łączniczka kapitana Jana Kiwerskiego. Następnie wzięła udział w pierwszym kobiecym patrolu minerskim, który został utworzony w marcu 1940 roku przez Zofię Franio. Wiosną 1940 roku ukończyła specjalistyczny kurs minerski, a następnie stworzyła własny patrol dywersyjny. Jednocześnie była kierowała działem produkcji Biura Badań Technicznych na Wydziale Saperów Komendy Głównej ZWZ/AK. Podległy jej zespół najpierw zajmował się wytwarzaniem prototypów i wzorców sprzętu minerskiego do celów eksperymentalnych i szkoleniowych, a później przeszedł do produkcji precyzyjnych min, ładunków wybuchowych oraz materiałów zapalających dla warszawskich jednostek ZWZ/AK. Do jej zadań należało nie tylko zarządzanie produkcją, ale także ustalanie ilości oraz typu potrzebnych materiałów do akcji oraz określanie dat i lokalizacji ich dostarczenia do oddziałów. Brała również udział w szkoleniach organizowanych przez BBT.
Pod koniec 1942 roku, prawdopodobnie w październiku, Antonina Mijał zakończyła swoją karierę jako dowódca patrolu oraz kierownik pracowni i objęła stanowisko zastępcy dowódcy żeńskiego oddziału minerskiego „Doktór”, gdzie pracowała aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. W czasie wojny w 1944 roku uzyskała stopień kapitana.
Brała udział w kilku słynnych akcjach zbrojnych Armii Krajowej. W trakcie Powstania Warszawskiego walczyła w Północnym Śródmieściu, uczestniczyła w produkcji granatów i min oraz zaangażowała się w nieudaną próbę przebicia się z oddziałami staromiejskimi do Śródmieścia. Po klęsce powstania, opuściła Warszawę wraz z cywilami, a następnie osiedliła się w Milanówku, gdzie aktywnie wspierała wysiedleńców z Warszawy.
W latach 1942–1944 uczyła się w Prywatnej Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego prowadzonej przez doc. Jana Zaorskiego. W 1945 roku rozpoczęła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku została zatrzymana przez Urząd Bezpieczeństwa, jednak po kilku tygodniach została zwolniona. Dyplom lekarza medycyny uzyskała w 1951 roku. W latach 1951–1970 pracowała jako lekarz w Warszawie, następnie w Zakopanem, a później ponownie w Warszawie. W listopadzie 1972 roku odbyła ośmiomiesięczny staż w klinice reumatologicznej w Paryżu. Od 1973 roku pracowała jako lekarz przemysłowy.
Jest jedną z założycielek Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość, gdzie przez wiele lat była sekretarzem. W 1949 roku wyszła za mąż za Władysława Bartoszewskiego, któremu w 1955 roku urodziła syna Władysława Teofila. Z mężem rozwiodła się w roku 1966.
Została pochowana na warszawskich Powązkach.
Mieczysław Uniejewski ps. „Marynarz", „Matros”, „Bogusław Marynarz”
Urodził się 23 sierpnia 1918 roku i zmarł w październiku 1943 roku w Warszawie. Był porucznikiem Polskiej Marynarki Wojennej w czasach międzywojennych, obrońcą Helu podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku oraz aktywnym członkiem polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej. Wziął udział w wielu akcjach dywersyjnych organizowanych przez Armię Krajową. W trakcie kampanii wrześniowej służył na pokładzie ORP „Gryf”. Po zatopieniu tego okrętu brał udział w bitwie w obronie Helu. Gdy półwysep skapitulował, został wzięty do niewoli i umieszczony w niemieckim obozie jenieckim. Z Oflagu II C w Woldenbergu udało mu się uciec w maju 1942 roku. Wraz z nim na wolność wydostali się porucznik Stanisław Bes, podporucznik Bernard Drzyzga oraz kapral Brożek. Trzech z nich zdołało uniknąć aresztowania podczas obławy żandarmów w rejonie Wronek, a to dzięki działaniom S. Besa, który odciągnął uwagę napastników i jako jedyny wśród uciekinierów został zatrzymany. Później dotarł do Warszawy, gdzie szybko nawiązał kontakty z polskim podziemiem zbrojnym.
W szeregach Armii Krajowej brał udział w wielu działaniach dywersyjnych przeciwko niemieckiemu okupantowi. Od 1942 roku należał do warszawskiego oddziału Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych „Osa-Kosa 30”, którego dowódcą był Jerzy Kleczkowski ps. „Bogusław Jan”. Jednostka „Osa-Kosa 30” działała na zlecenie Komendanta Głównego AK, wykonując misje bojowe zgodnie z jego poleceniami. Wówczas warszawski oddział składał się z około 30 osób, podzielonych na trzy patrole. Dowództwo pierwszego patrolu sprawował Kleczkowski, natomiast dowódcą drugiego był Uniejewski.
Mieczysław Uniejewski uczestniczył w licznych operacjach specjalnych wymierzonych w niemiecki aparat represji w okupowanej Polsce. 3 marca 1943 roku podjął nieudany zamach bombowy na Kurta Hoffmanna, szefa Arbeitsamt w Warszawie. Z kolei 13 kwietnia 1943 roku brał udział w zamachu na kierownika jednego z wydziałów warszawskiego Arbeitsamtu, znanego z brutalnych działań w trakcie łapanek na przymusowe roboty do Niemiec - Hugo Dietza.
5 czerwca 1943 roku, podczas własnej ceremonii ślubnej w kościele św. Aleksandra w Warszawie, został aresztowany przez Gestapo. W chwili zatrzymania brał ślub z Teofilą Suchanek, która była siostrą jego kolegi z oddziału, podchorążego Antoniego Suchanka ps. „Andrzejek”. W tamtym czasie Uniejewski używał konspiracyjnego pseudonimu Ludwik Raczyński. Wraz z nim aresztowano jego nowo poślubioną żonę oraz cały ślubny orszak liczący 89 osób, wśród których było około 25 żołnierzy „Osy-Kosy”. Po przeprowadzonej „selekcji” w więzieniu na Pawiaku, 56 osób zostało zatrzymanych i trafiło do cel, podczas gdy pozostali zostali zwolnieni.
Spośród zatrzymanych osób, 17 września 1943 roku, Niemcy rozstrzelali 12 mężczyzn i 2 kobiety. Wśród nich znaleźli się m.in.: Władysław Welwet ps. „Miś”, Tadeusz Battek ps. „Góral”, Krystyna Milli ps. „Krysia”, Jerzy Trzaska-Durski ps. „Jurek”, Anna Kośmińska ps. „Basia”, Jan Papis-Papieski ps. „Jerzy”, Władysław Gabszewicz ps. „Władek”, Mieczysław Jarmicki ps. „Jarema”, Andrzej Komierowski ps. „Andrzej”, Andrzej Jankowski ps. „Czesław”, Stefan Syrek ps. „Niusek”.
Mieczysław Uniejewski został zamordowany w ruinach warszawskiego getta niespełna miesiąc po tym wydarzeniu, tj. w październiku 1943 roku. Natomiast jego żonę Teofilę Suchanek oraz jej rodziców (jej ojciec Antoni Suchanek był malarzem) przewieziono do obozu koncentracyjnego. Cała trójka przeżyła pobyt w obozie.. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari nr 13379.
Ich konstruktorem by kpt. inż. Zbigniew Lewandowski ps. „Szyna”, który był nie tylko szefem Biura Badań Technicznych (BBT) przy wydziale Saperów KG AK, ale również zastępcą komendanta Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Ładunki zostały zaprojektowane w sposób umożliwiający ich demontaż bez wybuchu w ciągu pięciu godzin od momentu aktywacji, po tym czasie jednak wybuchały w momencie otwarcia wieczka pudełka.
Zbigniew Józef Lewandowski ps. „Szyna”, „Zbyszek', „Iza”
Urodził się 23 stycznia 1909 roku w Warszawie, zmarł 29 lipca 1990 roku w Warszawie. Major. Ukończył Korpus Kadetów Nr 3 w Rawiczu w 1934 roku. Jest absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda oraz Sekcji Ogólnokonstrukcyjnej Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej, Instytutu Elektrycznego Uniwersytetu w Tuluzie oraz Szkoły Podchorążych Inżynierii w Warszawie. We wszystkich tych uczelniach był jednym z najlepszych studentów. Jako prymus Szkoły Podchorążych Inżynierii otrzymał w roku 1936 roku złotą szablę z rąk gen. Kutrzeby, późniejszego dowódcy Armii „Poznań".
W czasie kampanii wrześniowej pełnił funkcję dowódcy kompanii mostów kolejowych. W Armii Krajowej zajmował stanowisko zastępcy dowódcy saperów w Okręgu Warszawskim oraz kierował oddziałami saperskimi na terenie Okręgu. Był również organizatorem i szefem Biura Badań Technicznych w Wydziale Saperów Komendy Głównej AK. Ponadto prowadził szkolenia dla podchorążych z Grup Szturmowych Szarych Szeregów w zakresie sabotażu i działań dywersyjnych. Skonstruował specjalną minę, którą można było przesłać pocztą. Kapitan Lewandowski organizował i dowodził także kolejowymi akcjami dywersyjno-bojowymi „Wieniec”, „Odwet Kolejowy” oraz „Odwet za Zamojszczyznę”. Dodatkowo organizował zbrojną pomoc i jako instruktor wojskowy szkolił Żydowską Organizację Bojową działającą w warszawskim getcie. W dniu 23 kwietnia 1943 roku brał udział w akcji „Mur”, gdzie wraz z oficerami Armii Krajowej „Kedywu” Okręgu Warszawskiego, szedł z odsieczą walczącym w getcie poprzez zaatakowanie i wysadzenie zamkniętej bramy w murze getta. Mimo że akcja nie powiodła się, udało im się zlikwidować niemieckie posterunki na ulicy Okopowej oraz unieszkodliwić załogę niemieckiego pojazdu zmierzającego do getta.
W latach 1940-1944 Zbigniew Lewandowski pełnił funkcję wykładowcy w zakresie Geometrii Wykreślnej oraz Kreśleń Technicznych na Wydziale Elektrycznym w Szkole Wawelberga. Wśród jego uczniów byli między innymi: Janek Bytnar ps. „Rudy", Alek Dawidowski ps. „Glizda", Jurek Masiukiewicz ps. „Mały", Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka", Jan Wuttke ps. „Czarny Jaś". W trakcie Powstania Warszawskiego odniósł poważne rany podczas ataku na Pastę, a po zakończeniu walk trafił do niewoli niemieckiej w Oflag II-C Woldenberg.
W okresie od 1945 do 1951 roku był profesorem kontraktowym w Szkole Inżynierskiej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. Po włączeniu tej szkoły do Politechniki Warszawskiej, objął stanowisko zastępcy profesora, a następnie docenta na Wydziale Samochodów i Ciągników. Zainicjował również powstanie Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Warszawie, będąc jej wykładowcą od inauguracji aż do jej zakończenia. Pełnił rolę prodziekana na Wydziale Samochodów i Ciągników, a później na Wydziale Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Warszawskiej. Zbigniew Lewandowski był organizatorem oraz długoletnim kierownikiem Zakładu Geometrii Wykreślnej, a także opiekunem Katedry Matematyki. Był autorem wielu skryptów i podręczników akademickich oraz trzykrotnym laureatem indywidualnej nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego. 28 stycznia 2009 roku Senat Politechniki Warszawskiej zdecydował o umieszczeniu na fasadzie budynku Wydziału Transportu - Nowej Kreślarni mieszczącej się przy ul. Koszykowej 74 tablicy pamiątkowej ku czci docenta Zbigniewa Lewandowskiego.
Za swe zasługi został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Partyzanckim, Medalem za Warszawę, a także Medalem Zwycięstwa i Wolności.
Wiadomo, że niektóre paczki z „niespodziankami” zostały dostarczone do odbiorców już następnego dnia ich po nadaniu, tj. 4 marca 1943 roku, jednakże pełny efekt ich działania nie jest znany. Jedna z przesyłek została dostarczona do Pałacu Brühla na ul. Wierzbowej, która była siedzibą gubernatora Ludwiga Fischera. Jak donoszą źródła, eksplozja bomby spowodowała śmierć jednego funkcjonariusza, a drugiego raniła.
Do Pałacu Blanka, dostarczono paczkę adresowaną do starosty warszawskiego Stadthauptmanna Ludwiga Leista. W jego biurze przesyłkę próbowano otworzyć z niezwykłą ostrożnością, ale na niewiele się to zdało. Jak podają źródła, i tutaj podobno miała miejsce eksplozja, która raniła kilku pracowników urzędu.
Kolejna z nich została dostarczona do centrali warszawskiego Arbeitsamtu zlokalizowanej w Pałacu pod Czterema Wiatrami przy ul. Długiej 38/40. Jednakże ta przesyła adresowana do szefa tego urzędu Kurta Hoffmanna, nie została otworzona. Zaalarmowani wcześniejszym wybuchem w Pałacu Brühla Niemcy, paczki nie otworzyli. Posłali do SD po fachowca specjalizującego się w ładunkach wybuchowych. Jednakże w trakcie próby analizy składu bomby oraz sposobu jej montażu, pirotechnik uruchomił detonator i wyleciał w powietrze.
Więcej informacji o ewentualnych wybuchach „bombowych cygar” niestety nie ma. Być może nie miały one miejsca, gdyż z informacji zdobytych przez wywiad Armii Krajowej wynika, że Niemcy szybko ogłosili alarm telefoniczny i telegraficzny, informując o tajemniczych przesyłkach wszystkie instytucje na terenie Generalnej Guberni, co prawdopodobnie uratowało życie wielu urzędnikom. Wiele paczek zostało przechwyconych przez Gestapo jeszcze przed dostarczeniem, choć niektóre z nich dotarły do swoich adresatów.
Wiadomo jednak, że paczka z bombą „niespodzianką” na pewno trafiła do urzędu kierownika NSDAP w Generalnej Guberni, co zostało potwierdzone raportem przedstawionym podczas konferencji rządu Generalnej Guberni, mającej miejsce 15 kwietnia 1943 roku na Wawelu w Krakowie. Z niemieckich źródeł wynika, że „AK-owskie cygara” spowodowały śmierć dwóch Niemców i raniły kolejną dwójkę. Istnieje prawdopodobieństwo, że straty były znacznie większe, jednak z oczywistych względów nie ujawniono pełnych informacji na ten temat.
